Επισκέπτες σελίδας:

Σάββατο 25 Οκτωβρίου 2014

5 φωτογραφικοί όροι που πρέπει να γνωρίζεις

Δεδομένου του ότι ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου η εικόνα έχει κυρίαρχο ρόλο στην επικοινωνία μας, καλό θα ήταν να ‘χεις τους παρακάτω όρους στο μυαλό σου — έστω και όχι ιδιαίτερα… εστιασμένους. Μια γενική ιδέα αρκεί για να καταλαβαίνεις “τι ρόλο βαράει το καθετί” σε μια εικόνα που τράβηξες ή που χαζεύεις. Οπότε, πάμε παρεούλα να δούμε τους 5 πρώτους βασικούς όρους και έχεις την υπόσχεσή μου πως δεν θα αφαιρεθώ αρκετά με τα πιο υπολογιστικά θέματα που καλύπτει η στήλη ώστε να ξεχάσω τις συνέχειες αυτού του άρθρου — θα μπορούσα άνετα να γράψω πέντ’-έξι ακόμα…
 

Μια πολύ καλή απεικόνιση της φωτογραφικής εκφώτισης. Παρατήρησε πως κάθε κομμάτι της εκφώτισης επηρεάζει και άλλα πράγματα πέρα από τη ποσότητα του φωτός. Περισσότερα για το κάθε ένα τους θα δούμε αργότερα. Πηγή: digital-photography-school.com
Μια πολύ καλή απεικόνιση της φωτογραφικής εκφώτισης. Παρατήρησε πως κάθε κομμάτι της εκφώτισης επηρεάζει και άλλα πράγματα πέρα από τη ποσότητα του φωτός. Περισσότερα για το κάθε ένα τους θα δούμε αργότερα. Πηγή: digital-photography-school.com
1. ΕΚΦΩΤΙΣΗ 
Η εκφώτιση, ή αλλιώς έκθεση αναφέρεται στη ποσότητα του φωτός που θα καταγράψει το φωτοευαίσθητο υλικό της κάμερας — σε πιο απλά ελληνικά, το μαραφέτι που κρατάς στα χέρια σου έχει μέσα του είτε αναλογικό φωτοευαίσθητο φιλμ, είτε έναν ψηφιακό αισθητήρα (θα τον ακούσεις συχνά και ως “σένσορα“). Επηρεάζεται από τρεις παράγοντες, πέραν της έντασης του ίδιου του φωτός: από το πόσο ανοιχτό είναι το διάφραγματου φακού σου, από το πόση ώρα θα μείνει ανοιχτό το κλείστρο της φωτογραφικής σου μηχανής και από την ευαισθησία -σε ISO- του φιλμ ή του σένσορα.
Η εκφώτιση είναι αυτό που πάει στραβά όταν μια φωτογραφία είναι πολύ φωτεινή ή πολύ σκοτεινή — αναφερόμαστε και στα δύο ως “καμμένη” φωτογραφία. Αν για παράδειγμα μια φωτογραφία είναι πολύ φωτεινή, θα δεις πως σημεία της θ’ αρχίσουν να πλησιάζουν το καθαρό λευκό. Τότε λέμε πως η φωτογραφία είναι υπερφωτισμένη – στην ακριβώς αντίστροφη περίπτωση, όταν σημεία της πλησιάζουν το καθαρό μαύρο, τότε λέμε πως είναι υποφωτισμένη. Κράτα βέβαια κατά νου πως οι φωτογραφίες μπορούν σκόπιμα να είναι υποφωτισμένες ή υπερφωτισμένες, για το όμορφο αποτέλεσμα που κάτι τέτοιο δίνει σε ορισμένες περιπτώσεις.
 

Αν το δεις έτσι, υποθέτω πως δεν θα 'χεις πρόβλημα να καταλάβεις γιατί το μεγάλο διάφραγμα έχει μικρό νούμερο και τούμπαλιν.
Αν το δεις έτσι, υποθέτω πως δεν θα ‘χεις πρόβλημα να καταλάβεις γιατί το μεγάλο διάφραγμα έχει μικρό νούμερο και τούμπαλιν.
2. ΔΙΑΦΡΑΓΜΑ
Το διάφραγμα βρίσκεται εντός του φακού σου και είναι εκείνη η “κυκλική βεντάλια” που βλέπεις να κινείται όταν πειράζεις τις ρυθμίσεις — και όπως θα περίμενες, όσο πιο “κλειστό” είναι το διάφραγμα τόσο λιγότερο φως περνάει από τον φακό (άρα και καταλήγει στο φιλμ ή στον αισθητήρα) και όσο πιο “ανοιχτό” τόσο περισσότερο. Αυτά τα “κλειστό” και “ανοιχτό” στη φωτογραφία τα σημειώνουμε ως αριθμούς μετά από το σύμβολο f. Και κάπου εδώ ξεκινάει το περίεργο κομμάτι, αλλά κάνε λίγη υπομονή και είμαι σίγουρος πως θα το πιάσεις: το διάφραγμα δεν μετριέται σε κοινά νούμερα, αλλά σε κλάσματα. Δεν χρειάζεται να μπούμε σε τρελές λεπτομέρειες εδώ -άλλωστε μιλάμε για τα βασικά των βασικών όρων- αλλά το κλάσμα αυτό είναι η διαίρεση ανάμεσα στη διάμετρο του ανοίγματος (τον διαθέσιμο χώρο για να περάσει το φως από τον φακό, δηλαδή) με την εστιακή απόσταση του φακού.
Γιατί είναι περίεργο αυτό; Έλα ντε, αν το καταλάβεις δεν είναι και τόσο περίεργο — αν όμως προσπαθείς χωρίς αυτή τη γνώση να καταλάβεις το πώς όσο πιο μικρός είναι ένας αριθμός f τόσο πιο ανοιχτό το διάφραγμα άρα και τόσο πιο μεγάλο το διάφραγμα, συχνά μπουρδουκλώνεσαι. Κάθε άνοιγμα του διαφράγματος αφήνει να περάσει είτε το διπλάσιο είτε το μισό φως από τον φακό — έτσι, το διάφραγμα f/5.6 αφήνει να περάσει ακριβώς το μισό φως από το διάφραγμα f/4 και ακριβώς το διπλάσιο από το διάφραγμα f/8. Τα νούμερα πάνε κάπως έτσι: [...] f/1.4, f/2, f/2.8, f/4, f/5.6, f/8, f/11, f/16, f/22, f/32 [...]
Πέραν της ποσότητας του φωτός, το διάφραγμα ελέγχει και κάτι άλλο, πολύ σημαντικό στη φωτογραφία: το βάθος πεδίου. Θα μιλήσουμε για τούτο λίγο αργότερα, αλλά προς το παρόν κράτα κατά νου πως όσο πιο κλειστό (μικρό) το διάφραγμα, τόσο πιο μεγάλο το βάθος πεδίου και όσο πιο ανοιχτό (μεγάλο) το διάφραγμα, τόσο πιο μικρό το βάθος πεδίου.
 

3. ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΚΛΕΙΣΤΡΟΥ
Μετά το διάφραγμα, το δεύτερο στοιχείο μιας καλής εκφώτισης είναι η ταχύτητα του κλείστρου. Το κλείστρο είναι ένας μηχανισμός που συνήθως βρίσκεται μπροστά από τον αισθητήρα ή το φιλμ και ανοιγοκλείνει, αφήνοντας να περάσει το φως ή μπλοκάροντάς το. Τίποτα το παράξενο ή ιδιότροπο σ’ αυτό: κλείστρο ανοιχτό, περνάει φως. Κλείστρο κλειστό, ντεν φως περνάει καρντιά μου. Συνήθως μετράμε την ταχύτητα του κλείστρου (“πόση ώρα θα μείνει ανοιχτό“, με άλλα λόγια) σε κλάσματα του δευτερολέπτου ή σε δευτερόλεπτα — αυτά τα 1/500 και 1/125 που βλέπεις, δηλαδή, μεταφράζονται σε “αν διαιρέσουμε ένα δευτερόλεπτο σε 500 ή 250 μέρη, το κλείστρο θα μείνει ανοιχτό ακριβώς για ένα από αυτά τα μέρη“. Όταν δεν βλέπεις αυτή τη μαγική διαγώνιο, τα νούμερα είναι σε δευτερόλεπτα: 1 σημαίνει “ένα δευτερόλεπτο“, 10 σημαίνει “δέκα δευτερόλεπτα” και πάει λέγοντας.
Κάθε ταχύτητα κλείστρου αφήνει να περάσει ακριβώς το διπλάσιο ή το μισό φως — όπως και στο διάφραγμα. Τούτο γενικά τον διπλασιασμό-διαίρεση του φωτός θα τον συναντήσεις παντού στη φωτογραφία, και στη φωτογραφική αργκό λέγεται “στοπ“. Όταν δεις κάποιον καράφλα και μούσια φωτογράφο να λέει “ένα στοπ πάνω“, μετάφρασέ το αυτό στο κεφάλι σου ως “το διπλάσιο φως“, ενώ αν δεις μια άλλη φωτογράφο νηστική και αποστεωμένη να λέει “ένα στοπ κάτω” μετάφρασέ το ως “το μισό φως“.
Τώρα, εδώ είναι το ενδιαφέρον και ταυτόχρονα πιο ζόρικο κομμάτι: όσο περισσότερη ώρα μείνει ανοιχτό το κλείστρο, τόσο περισσότερο φως θα περάσει — όπως και στην περίπτωση του διαφράγματος. Αλλά δεν φωτίζεται μόνο η εικόνα σου: όσο πιο πολύ ώρα μείνει ανοιχτό το κλείστρο, τόσο πιο μεγάλες οι πιθανότητες να “θολώσει“, να “βγει κουνημένη” η φωτογραφία. Μα γιατί; Απλό: η κάμερα καταγράφει το φως, και το φως αντανακλάται πάνω σε αντικείμενα — και όσο τα αντικείμενα αυτά (ή το χέρι σου που κρατάει τη κάμερα) κινούνται, τόσο η κάμερα καταγράφει τις κινήσεις τους, όπως το φως αντανακλάται επάνω τους.
Τ' αποτελέσματα του ν' αφήνεις το κλείστρο ανοιχτό για όλο και περισσότερη ώρα. Πηγή: freshphotographer.com
Τ’ αποτελέσματα του ν’ αφήνεις το κλείστρο ανοιχτό για όλο και περισσότερη ώρα. Πηγή: freshphotographer.com
Μπορείς να ελαττώσεις το πρόβλημα της θολούρας-κίνησης αυτής, τοποθετώντας τη κάμερα σε κάτι στατικό, όπως ας πούμε ένα τρίποδο ή ένα σακί από φασόλια που έχεις φροντίσει να πάρεις μαζί σου, επειδή είσαι περίεργος τύπος. Αλλά, βέβαια, δεν μπορείς να σταματήσεις τα πάντα από το να κινούνται. Έτσι, η ταχύτητα του κλείστρου θέλει μελέτη πριν καν αποφασίσεις να φωτογραφήσεις — όπως και το διάφραγμα.
 

Όσο αυξάνεται η ευαισθησία σε ISO, τόσο εμφανής είναι ο θόρυβος στη φωτογραφία. Πηγή: wiegaertnerfilms.com
Όσο αυξάνεται η ευαισθησία σε ISO, τόσο εμφανής είναι ο θόρυβος στη φωτογραφία. Πηγή: wiegaertnerfilms.com
4. ΡΥΘΜΙΣΗ ISO
Στις παλιές καλές μέρες της αναλογικής φωτογραφίας, είχαμε κάτι φωτοευαίσθητα ματζαφλάρια που βάζαμε στις μηχανές μας — το αποκαλούμενο φωτογραφικό φιλμ. Τούτο είχε από τη μαμά του μια συγκεκριμένη ευαισθησία στο φως: πολύ ευαίσθητο, λίγο ευαίσθητο, κτλ. Υπήρχαν διάφορες κλίμακες μέτρησης αυτής της ευαισθησίας, και μετά από τον κλασσικό εμπορικό πόλεμο του ποια είναι η καλύτερη, όλοι συμφωνήσανε είτε τους άρεσε είτε όχι στο διεθνές στάνταρντ ISO, που τ’ αρχικά του προέρχονται από το International Standards Organization.
Εκείνες τις ρομαντικές εποχές της φωτογραφίας, λοιπόν, αν ήθελες να αλλάξεις την ευαισθησία του ISO έπρεπε να… αλλάξεις φιλμ. Τα πιο διαδεδομένα φιλμ είχαν ευαισθησία ISO 100 και 400. Στις σημερινές ψηφιακές μηχανές τα νούμερα αυτά δεν συμβολίζουν την ευαισθησία του φιλμ, βέβαια, αλλά το πόσο ευαίσθητος είναι ρυθμισμένος ο σένσορας της φωτογραφικής μηχανής — και μπορείς να αλλάξεις αυτή τη ρύθμιση όσο συχνά θέλεις. Όπως και στις αναλογικές με τα φιλμ τους, όσο πιο μεγάλο το ISO, τόσο πιο ευαίσθητο το φωτοευαίσθητο μέσο. Και όσο πιο μεγάλο το ISO, τόσο λιγότερο φως χρειάζεσαι για να τραβήξεις μια σωστά φωτισμένη εικόνα.
Στην αναλογική φωτογραφία “πλήρωνες” τα υψηλά ISO με κόκκο: όσο πιο υψηλό το ISO, τόσο πιο χοντρός ο κόκκος. Στην ψηφιακή τα “πληρώνεις” με θόρυβο: όσο πιο υψηλό, τόσο πιο μεγάλη η παρουσία θορύβου — pixels (κουκκίδες) δηλαδή, που έχουν είτε διαφορετική τονικότητα (είναι πιο σκούρα ή πιο φωτεινά) απ’ ότι θα ‘πρεπε, είτε διαφορετικό χρώμα. Η μαγκιά; Να βρεις το χαμηλότερο δυνατό ISO που σου επιτρέπει να έχεις καλή εκφώτιση.
 

5. ΒΑΘΟΣ ΠΕΔΙΟΥ
Και κάπου εδώ μπαίνουμε στο τσίρκο του φωτογραφικού παραλογισμού ή στα βαθιά μυστικά της φωτογραφίας — διάλεξε ένα από τα δύο και κορόιδεψε τον εαυτό σου αν έτσι την βρίσκεις, αλλά σου ‘χω μια καλύτερη πρόταση: μάθε τα βασικά, άσε τα περίπλοκα γι’ αργότερα, ή και για ποτέ αν δεν έχεις όρεξη. Το βάθος πεδίου είναι μια από τις πιο δύσκολες φωτογραφικές έννοιες — τα βράδια κάνει παρέα αποκλειστικά με άλλα σοφιστικέ τυπάκια, όπως την Ισορροπία του Λευκού και τον Κύκλο της Σύγχυσης (μπρρ). Αν θέλεις να το περιορίσουμε σε πολύ απλά λόγια, το βάθος πεδίου είναι το πόσα πράγματα θα είναι εστιασμένα στη φωτογραφία σου.
Σκέψου μια macro φωτογραφία: πολύ σπάνια θα δεις φωτογραφίες από πολύ μικρά αντικείμενα ή πολύ μικρές λεπτομέρειες όπου τα πάντα θα είναι εστιασμένα. Τρία πράγματα παίζουν ρόλο εδώ: το πρώτο είναι το άνοιγμα του διαφράγματος του φακού σου. Αν θυμάσαι, το είπαμε και στην αρχή: όσο πιο κλειστό το διάφραγμα, τόσο πιο μεγάλο το βάθος πεδίου και όσο πιο ανοιχτό το διάφραγμα, τόσο πιο μικρό το βάθος πεδίου. Ακόμη πιο απλά: διάφραγμα κλειστό, πολλά πράγματα εστιασμένα — και τ’ αντίστροφο.
Τσέκαρε τις ρυθμίσεις κάτω από κάθε εικόνα. Βλέπεις πώς έχουμε την ίδια εκφώτιση αλλά παίζοντας με το κλείστρο και το διάφραγμα μπορούμε να έχουμε μια τελείως διαφορετική φωτογραφία; Πηγή: photographywisdom.com
Τσέκαρε τις ρυθμίσεις κάτω από κάθε εικόνα. Βλέπεις πώς έχουμε την ίδια εκφώτιση αλλά παίζοντας με το κλείστρο και το διάφραγμα μπορούμε να έχουμε μια τελείως διαφορετική φωτογραφία; Πηγή: photographywisdom.com
Το δεύτερο είναι ο τύπος του φακού σου, και πιο συγκεκριμένα η εστιακή του απόσταση: όσο πιο μικρό το νούμερο που βλέπεις πάνω του (αυτά τα 50mm και 80mm), τόσο πιο πολλά πράγματα θα ‘ναι εστιασμένα. Όσο πιο μεγάλο, τόσο λιγότερα. Σε πολύ απλά λόγια, πάλι: όσο πιο ευρυγώνιος είναι ο φακός σου, τόσο μεγαλύτερο βάθος πεδίου θα έχεις (περισσότερα πράγματα εστιασμένα). Αν πας κατά τηλεφακό μεριά, θα έχεις μικρό βάθος πεδίου (λιγότερα).
Το τρίτο είναι η απόσταση του κάθε αντικειμένου από εσένα και τη φωτογραφική σου μηχανή. Τα αντικείμενα που βρίσκονται κοντά σου θα ‘χουν μικρό βάθος πεδίου, και μακριά σου μεγάλο. Σκέψου όλα αυτά, λοιπόν, και δες γιατί οι macro φωτογραφίες έχουν πολύ μικρό βάθος πεδίου: οι φακοί macro συνήθως είναι τηλεφακοί (80mm και άνω), τα αντικείμενα τα φωτογραφίζουμε από πολύ κοντά και αυτό μας αναγκάζει να χρησιμοποιούμε σχετικά ανοιχτά διαφράγματα, γιατί χρειαζόμαστε μεγάλες ταχύτητες κλείστρου — όταν είσαι τόσο κοντά σε κάτι η παραμικρή κίνηση σε κάνει να χάνεις την εστίασή σου!
 
ΠΗΓΗ: http://fridge.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια: